เมื่อเด็กเริ่มเดินได้มักจะเกิดอุบัติเหตุบ่อยมาก คือ หกล้ม
ฟันหน้ากระแทกกับพื้นหรือของแข็ง และฟันหัก ซึ่งทำความตกใจให้กับพ่อแม่และตัวเด็กเองเป็นอย่างมาก
ฟันที่หักบ่อยที่สุดคือ ฟันหน้าซี่บนหรือล่าง ผลของอุบัติเหตุ
ฟันหักขึ้นอยู่กับอายุของเด็ก ความรุนแรงของอุบัติเหตุ การรักษา ตลอดจนการติดตามผลการรักษาตามกำหนด โดยปกติฟันแท้ที่ยังพัฒนาไม่เต็มที่เมื่อฟันหักมักจะมีโอกาสหาย
ได้ดีกว่าฟันแท้ที่พัฒนาเต็มที่แล้ว เมื่อเปรียบเทียบจากอุบัติเหตุที่เหมือนกัน ในทางกลับกันฟันแท้ที่พัฒนายังไม่เต็มที่ หากได้รับการกระแทก
จนประสาทฟันตาย ผลการรักษาในระยะยาวจะไม่ดี
เนื่องจากการพัฒนาของรากฟันจะหยุดไปด้วย
การตรวจสภาพฟันตลอดจนเนื้อเยื่อในช่องปาก
ที่เป็นแผลอย่างละเอียดถี่ถ้วน มีความสำคัญต่อการวินิจฉัย
เพื่อให้การรักษาที่ถูกต้อง หากเด็กได้รับการกระแทกอย่างแรง
ควรได้รับการเช็คระบบประสาทของเด็ก เพื่อป้องกันผลเสีย
ที่อาจเกิดขึ้นได้จากการมีเลือดไหลคั่งอยู่ภายในสมองด้วย
คำถามที่ทันตแพทย์มักจะถามผู้ประสบอุบัติเหตุคือ
ขณะที่กัดฟันรู้สึกว่า การกัดฟันมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม
ก่อนได้รับอุบัติเหตุหรือไม่ แม้ว่าได้คำตอบว่า ไม่มีการเปลี่ยนแปลง
ก็ยังไม่ควรวางใจ เพราะความจริงฟันบางซี่จะมีการเคลื่อน
จากตำแหน่งเดิมเล็กน้อยไปจนถึงมีการร้าวของกระดูกขากรรไกรได้
เมื่อทันตแพทย์ตรวจสภาพฟันทั้งเนื้อเยื่อรอบฟัน
และริมฝีปากแล้วก็จะทำการเช็คว่าประสาทฟันตายหรือไม่
การถ่ายภาพรังสี X-ray ของฟันเพื่อดูว่า รากฟันหักหรือร้าว
ก็เป็นสิ่งที่จำเป็น เมื่อเปรียบเทียบกับภาพที่ถ่ายภายหลังได้รับการรักษา
เสร็จระยะหนึ่งแล้วซึ่งอาจจะเป็น 3-6 เดือนหลัง ก่อนที่จะสรุปผล
ฟันที่ได้รับอุบัติเหตุและหัก แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
หักเฉพาะตัวฟัน หักที่รากฟัน หรือหักทั้งตัวฟันและรากฟัน ซึ่งแต่ละประเภทการให้การรักษาก็แตกต่างกันด้วย
บางกรณีฟันหักไปบางส่วน ไม่ถึงประสาทฟัน ซึ่งอยู่ตรงกลางตัวฟัน
สามารถอุดซ่อมแซมให้ใกล้เคียงของเดิมได้ และควรทำเร็วที่สุด หลังจากเกิดอุบัติเหตุเพื่อป้องกันมิให้เชื้อโรคซึมผ่านเนื้อฟัน
ชั้นในเข้าสู่ประสาทฟัน กรณีที่ฟันโยก โอกาสที่ประสาทฟัน
จะกระทบกระเทือนมีสูง เนื่องจากระบบการไหลเวียนของโลหิต
ที่ไปหล่อเลี้ยงประสาทฟันจะลดลงและมีผลให้ความต้านทานเชื้อโรคลดลง
ฟันที่หักถึงประสาทฟัน หากมีรากพัฒนาเต็มที่แล้ว
ควรได้รับการรักษาโดยการเอาประสาทฟัน และทำครอบฟันให้ภายหลัง ฟันซี่นั้นก็จะสามารถใช้งานได้อีกนาน ส่วนฟันที่ยังพัฒนาไม่สมบูรณ์
รากฟันยังไม่ครบควรพยายามหลีกเลี่ยงการเอาประสาทฟันส่วนล่าง
ในรากฟันออกและใส่ยากระตุ้นการซ่อมแซมตามธรรมชาติ หลังจากดัดประสาทส่วนบนที่โผล่เหนือเนื้อฟันที่หัก จากนั้นทันตแพทย์สามารถเชื่อมต่อตัวฟันที่หักกลับเข้าที่ตามเดิม วิธีนี้สามารถช่วยให้ปลายประสาทฟันพัฒนาต่อได้สมบูรณ์
และยืดอยู่ในตำแหน่งเดิมได้
รากฟันที่ร้าวในแนวนอน มีโอกาสสมานกันได้เป็นปกติ
โดยเฉพาะฟันที่ยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ รากฟันที่ร้าวในแนวตั้ง
มักจะแตกออกจากกันตามความยาวของรากฟันซึ่งโอกาสที่จะหาย
แทบจะไม่มี ส่วนใหญ่จะเกิดในกรณีที่อุบัติเหตุรุนแรงมาก
กรณีที่ฟันร้าวในแนวนอนช่วงของรากฟัน ตัวฟัน รวมทั้งประสาทฟัน
แต่ยังไม่ถึงเบ้าเหงือก
การรักษาทำได้โดยยึดฟันให้อยู่นิ่งโดยใช้ลวดและวัสดุเชื่อมฟัน
ไว้กับซี่ข้างเดียวที่แข็งแรง ลดการกระแทกเวลาสบฟันจากนั้น
ทิ้งไว้ประมาณ 3 เดือน ทั้งฟันแท้ที่พัฒนาสมบูรณ์หรือยังพัฒนาไม่เต็มที่
มักได้ผลดี โดยไม่ต้องเอาประสาทฟันออก นอกเสียแต่ว่า
ในช่วงสามเดือนหลังฟันมีอาการปวดหรือภาพถ่าย X-ray
ติดตามผลแสดงความผิดปกติของรากฟัน
กรณีนี้ค่อนข้างซับซ้อนเนื่องจากความรุนแรงจากอุบัติเหตุในฟัน
ที่ยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ ทันตแพทย์จะพยายามรักษาประสาทฟันเอาไว้
เพื่อให้รากฟันพัฒนาต่อ แต่ถ้าไม่ประสบผลสำเร็จ โอกาสที่ฟัน
จะอยู่ได้นานก็ลดลง กรณีที่ฟันพัฒนาเต็มที่แล้ว
และประสบอุบัติเหตุฟันร้าวแตกทั้งส่วนรากฟันและตัวฟัน
หากมีเนื้อฟันเหลืออยู่ยึดแน่นดีพอควร ก็สามารถเก็บรากฟันไว้
โดยเอาประสาทฟันออก ตัดแต่งเหงือกให้ส่วนของรากฟันยาวขึ้น หรืออาจใช้วิธีจัดฟันดึงส่วนที่อยู่ในเบ้ากระดูกขึ้นมาเหนือเหงือก
ที่ทำการบูรณะขึ้นมาใหม่ก็ได้
การรักษาฟันแท้ไว้เป็นสิ่งสำคัญและโอกาสที่จะรักษาไว้ได้
ก็ขึ้นอยู่กับการรให้การรักษาที่ถูกต้องตั้งแต่แรกประสบอุบัติเหตุ
ชนิดมิให้คลาดสายตาสามารถป้องกันปัญหาได้ |
