อาหารยุคโลกาภิวัตน์

เทวี โพธิผละ

อาหารพร้อมปรุง เป็นธุรกิจผลิตภัณฑ์อาหารประเภทหนึ่ง ที่อำนวยความสะดวกแก่แม่บ้าน ที่ยังอยากทำหน้าที่ที่ดีกว่าแม่บ้าน ถุงพลาสติกขึ้นมาหน่อย เพราะยังได้แสดงฝีมือการหุงต้มด้วย ก่อนอื่นขอแนะนำก่อนว่าอาหารพร้อมปรุงเป็นอย่างไร ? อาหารพร้อมปรุง เป็นผลิตภัณฑ์อาหารอีกประเภทหนึ่ง คล้ายคลึงกับอาหารกึ่งสำเร็จรูป แต่ได้จัดเตรียมส่วนประกอบต่างๆ บรรจุไว้ในหน่วยภาชนะที่พร้อมจำหน่ายโดยตรงต่อผู้บริโภคในถาดโฟม คลุมด้วยพลาสติกโปร่งแสงใส เพื่อให้มองเห็นส่วนประกอบของอาหาร ที่จะนำไปปรุงเป็นอาหารชนิดใดชนิดหนึ่งโดยเฉพาะ เช่น อาหารพร้อมปรุง เป็นแกงส้ม ต้มยำ ผัดผัก ตามที่มีวางขายทั่วไปในตู้แช่เย็น ในห้างสรรพสินค้าส่วนที่เรียกว่า ซูเปอร์มาร์เก็ต ซึ่งมักเป็นตู้แช่เย็น ไม่มีฝาหรือประตูปิดเปิด เพื่อให้ผู้บริโภคได้หยิบพิจารณาเลือกได้สะดวก ความเย็นจึงอาจไม่เพียงพอ ในการเก็บรักษาคุณภาพ ส่วนประกอบของอาหารพร้อมปรุงประเภทเนื้อสัตว์ โดยเฉพาะอาหารทะเลสด ซึ่งเสื่อมเสียได้ง่ายด้วยจุลินทรีย์ที่อาจมีปนเปื้อน ส่วนประกอบเหล่านั้น หรือจุลินทรีย์ที่อาจแทรกซึมเพิ่มเติมจากสิ่งแวดล้อม ระหว่างการขนส่ง การเก็บรักษา รวมทั้งการหยิบยกพิจารณาเลือกของผู้บริโภคเอง ดังที่หน่วยงานรับผิดชอบ เช่น สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา เคยสุ่มตัวอย่างตรวจ พบเชื้อจุลินทรีย์ที่ทำให้เกิดโรคทางเดินอาหาร ในอาหารพร้อมปรุงบางชนิด ซึ่งหากทำการหุงต้มเพียงสุกๆ ดิบๆ อาจทำให้ผู้บริโภคมีอาการอุจจาระร่วง ท้องเดิน คลื่นไส้ อาเจียนได้ ผู้บริโภคบางคนที่มีชีวิตประจำวันด้วยการพึ่งพาอาหารพร้อมปรุง เพื่อแสดงฝีมือความเป็นแม่บ้านครบถ้วน โดยเฉพาะแม่บ้านเศรษฐกิจ นิยมรอคอยจังหวะการเลือกซื้ออาหารพร้อมปรุงในห้างสรรพสินค้าบางแห่ง ในช่วงนาทีทอง ซึ่งมีการลดราคาอาหารพร้อมปรุงบางชนิดที่หลงค้าง อยู่ในตู้แช่นานเกินสมควร หากเก็บไว้นานกว่านี้อาจเสื่อมเสียได้ อาหารพร้อมปรุงเหล่านี้อาจยังไม่เสื่อมเสียในช่วงนาทีทอง แต่ช่วงเวลากว่าผู้บริโภคจะนำอาหารพร้อมปรุงที่เลือกซื้อได้ โดยมิได้เก็บรักษาไว้ในที่เย็นอีกต่อไป ต้องฝ่าฟันการจราจร เดินทางในภาวะแวดล้อมที่อบอุ่นด้วยความร้อนและมลพิษ อาหารพร้อมปรุงที่ซื้อมาอาจแปรสภาพไปแล้ว จากจำนวนจุลินทรีย์ และสิ่งปนเปื้อนที่เพิ่มขึ้นตามลำดับก่อนจะถึงเวลาหุงต้มเพื่อปรุง พร้อมบริโภคก็เป็นได้ นอกจากนั้นผู้บริโภคที่เป็นแม่บ้านประหยัดบางคน ยังอาจเลือกซื้ออาหารพร้อมปรุงช่วงนาทีทองหลายอย่าง เพื่อเก็บไว้บริโภควันต่อไป สภาพการเก็บรักษาอาหารพร้อมปรุง ที่เปลี่ยนจากเย็นเป็นร้อนและเย็นกลับไปกลับมา อาจมีผลกระทบต่อคุณภาพ เพิ่มความเสื่อมเสียให้แก่อาหารได้อีกด้วย ผู้ประกอบการธุรกิจผลิตภัณฑ์อาหารพร้อมปรุงบางรายอาจขาดประสบการณ์ หรือรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ประกอบธุรกิจผลิตภัณฑ์อาหารหลายประเภท ด้วยการนำส่วนประกอบของอาหาร จากการแบ่งส่วนของอาหาร จากผลิตภัณฑ์อาหารประเภทอื่นเพื่อให้เกิดประโยชน์ทุกส่วน หรืออาจใช้เวลานานในการจัดบรรจุจนกว่าจะขนส่งถึงสถานที่จำหน่าย แต่มักแสดงฉลากระบุวันที่ผลิตล่วงหน้า ซึ่งไม่ใช่วันที่บรรจุที่แท้จริง บางครั้งพบแสดงวันที่ผลิตหลังจากวันที่วางจำหน่ายแล้วก็มี รวมทั้งการเก็บรักษาระหว่างขนส่งปะปนกันในสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม กับอาหารพร้อมปรุงบางชนิดที่ต้องการการดูแลรักษาแตกต่างกัน และแตกต่างจากผลิตภัณฑ์อาหารบางประเภท (เฉพาะผลิตภัณฑ์อาหาร บางประเภท) โดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช้อาหารที่อาจมีสิ่งไม่เหมาะสม แก่การบริโภคปนเปื้อนแทรกซึม อาหารพร้อมปรุงบางชนิด เป็นอันตรายแก่ผู้บริโภคได้ นอกจากนี้พนักงานลูกจ้างของการประกอบธุรกิจทั่วไปมักจะขาดความรู้ ความเข้าใจที่เกี่ยวข้องกับการประกอบธุรกิจบางอย่าง จึงขาดความตระหนัก ถึงอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นกับผู้บริโภค เนื่องมาจากความไม่รู้ ในการดูแลรักษาอาหารก็เป็นได้ เนื่องจากการประกอบธุรกิจผลิตภัณฑ์อาหารได้ขยายขอบเขตกิจการ กว้างขวางทุกรูปแบบ พร้อมทั้งการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์การจำหน่าย แปลกใหม่อยู่ตลอดเวลา ถึงแม้สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองผู้บริโภค ได้พยายามกำหนด หลักเกณฑ์เงื่อนไขเพื่อให้ครอบคลุมคุ้มครองผู้บริโภคอยู่เสมอ แต่ยังไม่ทันต่อการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วเหล่านี้ เช่น ในการควบคุมการประกอบธุรกิจผลิตภัณฑ์อาหารพร้อมปรุง ที่ได้กำหนดเงื่อนไขให้แสดงฉลากตั้งแต่ พ.ศ.2532 แล้วนั้น เพิ่งได้มีการแก้ไขหลักเกณฑ์ดังกล่าว เพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงอีก ในปีพ.ศ. 2539 ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 175 ด้วยสาระสำคัญ ในการกำหนดแสดงฉลากอาหารพร้อมปรุงเป็นการเตือนผู้บริโภค ให้มีความรอบคอบในการเลือกซื้อเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคได้ระดับหนึ่ง กล่าวคือ อาหารพร้อมปรุงที่ผลิตจำหน่าย นอกจากจะต้องมีคุณภาพ เป็นอาหารที่ปลอดภัยต่อการบริโภคแล้ว จะต้องแสดงฉลากด้วยข้อความ เป็นภาษาไทย แต่จะมีภาษาต่างประเทศด้วยก็ได้ โดยภาษาต่างประเทศ จะต้องสอดคล้องกับภาษาไทย และอย่างน้อยต้องมีข้อความแสดงรายละเอียด ต่อไปนี้ ชื่ออาหาร ให้ใช้ชื่ออย่างใดอย่างหนึ่ง ดังต่อไปนี้ ชื่อเฉพาะของอาหารหรือชื่อที่ใช้เรียกอาหารตามปกติ หรือชื่ออาหารเมื่อปรุงสำเร็จแล้วสำหรับพร้อมปรุง ชื่อทางการค้า การใช้ชื่อนี้จะต้องมีข้อความแสดงชื่อตามที่กล่าวข้างต้น กำกับชื่ออาหารทางการค้าด้วย โดยจะอยู่ในบรรทัดเดียวหรือต่างบรรทัด กับชื่อทางการค้าก็ได้ และจะมีขนาดตัวอักษรต่างกับชื่อทางการค้าก็ได้ แต่ต้องสามารถเห็นได้ชัดเจน เครื่องหมาย ตามที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยากำหนด ชื่อและที่ตั้งของสถานที่ผลิต หรือแบ่งบรรจุ หรือจัดจำหน่าย หรือชื่อและที่ตั้งของสำนักงานใหญ่ของผู้ผลิต หรือของผู้แบ่งบรรจุเพื่อจำหน่าย หรือผู้จัดจำหน่าย แล้วแต่กรณี วัน เดือน และปีที่ผลิต หรือวัน เดือน และปีที่หมดอายุ หรือวันเดือนและปี ที่อาหารยังมีคุณภาพหรือมาตราฐานดี โดยมีข้อความว่า "ผลิต" หรือ "หมดอายุ" หรือ "ควรบริโภคก่อน" กำกับไว้ด้วย แล้วแต่กรณีสำหรับอาหารพร้อมปรุง ข้อความว่า "ใช้วัตถุกันเสีย" ถ้ามีการใช้ คำแนะนำในการเก็บรักษา (ถ้ามี) ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคที่จำเป็นต้องบริโภคอาหารพร้อมปรุง ควรตรวจสอบฉลากให้ถี่ถ้วน พร้อมทั้งสังเกตลักษณะของอาหารให้อยู่ในสภาพสดใหม่ ตามปกติของอาหารก่อนตัดสินใจเลือกซื้อ ก็จะได้รับความปลอดภัยในการบริโภคตามสมควร ขอให้โชคดีมีสุขภาพแข็งแรงด้วยการบริโภคอาหารที่ปลอดภัยค่ะ

เทวี โพธิผละ

main