เนื้องอกสมองคน

นพ.เสรี ธีรพงษ์

สัปดาห์ก่อน วันพฤหัส ภายในห้องผ่าตัดได้เกิดเหตุการณ์โกลาหลขึ้น อย่างหนึ่งคือ ขณะที่ข้าพเจ้ากำลังผ่าตัดเปิดหน้าท้องของคนไข้สตรีรายหนึ่ง เพื่อตัดเนื้องอกในช่องท้อง ข้าพเจ้าต้องตกใจ และสบถคำไม่สุภาพออกมา จนทำให้คนอื่น ๆ พลอยตกใจไปด้วย "ตายละหว่า ผ่าตัดผิด " ข้าพเจ้าอุทาน "มีอะไรผิดพลาดหรือ " พยาบาลดมยาถาม "สงสัย ผมจะเอาคนไข้ตั้งครรภ์ธรรมดามาผ่า เพราะมดลูกโตและนุ่มเหมือนคนท้องอายุครรภ์ 6 เดือนเลย" ข้าพเจ้าตอบกลับไป "อาจารย์ คนไข้รายนี้มีระดูทุกเดือนนะครับ จะท้องได้ยังไง" นักศึกษาแพทย์ผู้ช่วยผ่าตัดเอ่ยทักขึ้น คำเอ่ยทักนี้ ทำให้ข้าพเจ้าตื่นจากความตกใจและค่อย ๆ เรียงลำดับเหตุการณ์ คนไข้สตรีรายนี้ อายุเพียง 32 ปี แต่งงานแล้วแต่ยังไม่เคยมีลูก เธอคลำพบก้อนที่ท้องน้อยมาเมื่อ 1 ปีก่อน ก้อนที่ท้องน้อยค่อย ๆ โตขึ้นเรื่อย ๆ ประมาณต้นเดือนเมษายน เธอได้มาตรวจโรคที่โรงพยาบาลตำรวจ ข้าพเจ้าบอกเธอว่า น่าจะเป็นเนื้องอกรังไข่ขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 20 เซนติเมตร และแนะนำให้ไปผ่าตัดยังโรงพยาบาลของคณะแพทย์ศาสตร์มหาวิทยาลัย เพราะในใจข้าพเจ้าคิดว่า อาจจะเป็นมะเร็งรังไข่ คนไข้ได้รับการตรวจร่างกายและตรวจทางห้องปฏิบัติการหลายอย่าง รวมทั้งตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวนด์ด้วย ขณะนั้นคนไข้มีปัญหาเรื่องโลหิตจางมาก ๆ ข้าพเจ้าจึงได้ให้ยาบำรุงเลือด ไปรับประทานประมาณ 1 เดือน แล้วค่อยมานัดผ่าตัดทีหลัง ข้าพเจ้าถามเธอว่า "ทำไมถึงไม่ไปรักษาที่โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย" คนไข้ตอบว่า "ไว้ใจหมอ หมอเป็นคนใจดี หนูอยากรักษาที่นี่" หลังจากนั้น 1 เดือน คนไข้มาตรวจเลือดอีกครั้ง พบว่า ความเข้มข้นของเลือดเพิ่มมากขึ้น เกือบเท่าคนปกติ ข้าพเจ้าจึงได้นัดให้มารับการผ่าตัดในอีก 2 สัปดาห์ถัดมา ดังนั้นข้าพเจ้าค่อนข้างจะลืมประวัติคนไข้ไปแล้ว มาพบกันอีกที คือ ในห้องผ่าตัด นั่นคือที่มาของคำว่า "ตายละหว่า " จากนั้นข้าพเจ้าจึงพูดต่อไปว่า "เดิมวินิจฉัยเป็นเนื้องอกรังไข่ คิดไม่ถึงเลยว่า พอผ่าตัดเปิดหน้าท้องออกมาจะกลายเป็นเนื้องอกมดลูก แต่มดลูกนุ่มมากเหลือเกิน ลักษณะเหมือนคนท้องเลย เพื่อความไม่ประมาทให้ใครช่วยไปเอาเครื่องอัลตราซาวนด์ มาตรวจดูมดลูกรายนี้ว่า ไม่มีเด็กอยู่ข้างใน" ในระหว่างนั้น ข้าพเจ้าพยายามทบทวนความจำว่า เคยทำการตรวจอัลตราซาวนด์หน้าท้องคนไข้ไปแล้วครั้งหนึ่ง เมื่อเดือนก่อนและพบเนื้องอกซึ่งขณะนั้นนึกว่าเป็นเนื้องอกรังไข่ ข้าพเจ้าหยิบเอามดลูกขนาดใหญ่เท่ากับที่ตั้งครรภ์ 6 เดือน ออกมาจากในช่องท้อง แล้วเอาแผ่นพลาสติกใสปราศจากเชื้อโรค ปิดคลุมตัวมดลูกและบริเวณผ่าตัดใกล้เคียง จากนั้นจึงใช้เครื่องอัลตราซาวนด์ตรวจดูอย่างละเอียด "ไม่มีตัวเด็ก ข้างในมองเห็นเป็นสีดำ ๆ น่าจะเป็นเนื้อมากกว่าน้ำ" ข้าพเจ้าอธิบายให้กับพยาบาลหลาย ๆ คนภายในห้องผ่าตัดฟัง ขณะที่ใช้หัวตรวจอัลตราซาวนด์เคลื่อนไปบนก้อนมดลูก "สรุปว่า เป็นเนื้องอกมดลูก ค่อยสบายใจหน่อย แต่ข้างในมีลักษณะแปลก ๆ นะ" ข้าพเจ้าดูไปก็แสดงความไม่แน่ใจออกมาว่า จะทำอะไรต่อไป พยาบาลคนหนึ่งในที่นั้นบอกว่า "ทำไมหมอไม่ลองเอาเข็มเจาะดูดดูละ เผื่อว่าจะมีน้ำอยู่ภายใน แต่ ไม่มีเด็กแน่นะ" "ไม่มีเด็กแน่นอน ดูจากภาพบนจอเครื่องอัลตราซาวนด์ซิ" ข้าพเจ้าย้อนตอบกลับไป เพราะยังมีคนไม่เชื่อว่าสิ่งที่ข้าพเจ้าพูดเป็นความจริง จากนั้นข้าพเจ้าจึงเอาเข็มฉีดยาพร้อมกับกระบอกฉีดยา ขนาด 20 มิลลิลิตร มาเจาะลงบนเนื้องอกมดลูกนั้น "ไม่ได้อะไรออกมาเลย " ข้าพเจ้าอธิบายไปด้วยขณะที่เจาะดูดเนื้องอกมดลูก ข้าพเจ้าเจาะดูดไปหลายครั้งจนแน่ใจว่า เป็นเนื้องอกมดลูกจริง ๆ จึงลงมือผ่าตัดต่อไป ข้าพเจ้า ลงมีดที่ส่วนบนบริเวณกึ่งกลางตัวมดลูก ค่อย ๆ กรีดตรงลงมา เลือดออกเพียงเล็กน้อย ค่อย ๆ แหวกรอยกรีดออก ข้าพเจ้ามองเห็น "เนื้อ" ลักษณะเหมือนเนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรง (MYOMA) อยู่ข้างล่าง จึงใช้นิ้วมือลงไปเซาะลอกเอาเนื้องอกออกมา "สงสัยเป็นก้อนเนื้องอกมดลูก (MYOMA) ธรรมดา" ข้าพเจ้าพูดไปก็ใช้มือเซาะไป ปกติเนื้องอกชนิดนี้ สามารถเอามือเซาะลอกเอาออกมาเป็นก้อนได้เลย เพราะก้อนเนื้องอกมีลักษณะเหมือนลูกบอลที่ซ่อนอยู่ภายในตัวมดลูก ยิ่งเซาะมือลงไปเลาะ ยิ่งรู้สึกว่าก้อนเนื้องอกใหญ่มาก นอกจากนั้น รูปร่างยังดูแปลก ๆ อีกด้วย รอยแผลที่ลงมีดบนตัวมดลูก กว้างขึ้นเรื่อย ๆ ตามขนาดของเนื้องอก ในที่สุดข้าพเจ้าสามารถลอกเอาเฉพาะเนื้องอกออกมาจากตัวมดลูกได้ แต่ข้าพเจ้าต้องอุทานเป็นครั้งที่ 2 "ตายแล้ว หน้าตาเนื้องอกทำไมน่าเกลียดอย่างนั้น ลักษณะเหมือนกับสมองคนเลย มะเร็งแน่นอน " ข้าพเจ้าเริ่มไม่สบายใจกับสิ่งที่พบ พลางชี้ให้พยาบาลในห้องผ่าตัดนั้นดูเนื้องอกมดลูกก้อนใหญ่ ่ที่ลอกเอาออกมา ทุกคนที่เห็นต่างอุทานเหมือน ๆ กันคือ "สงสัย มะเร็งมดลูก " "คนไข้ยังสาวอยู่เลย เรียกหัวหน้าแผนกให้หน่อย ช่วยมาพิจารณาอีกคนว่า จะทำยังไงดี" ข้าพเจ้าบอกกับพยาบาลในห้องนั้น ขณะเดียวกันก็ลงมือตัดมดลูกไปเลย เพราะยังไง ๆ คงไม่สามารถเก็บรักษาตัวมดลูกไว้ได้แล้ว เพียงแต่รังไข่ซึ่งมีเซลล์สืบพันธุ์จำนวนมากและเป็นอวัยวะที่สร้างฮอร์โมนเพศ เราจะเก็บไว้ดีไหม หัวหน้าแผนกสูติ-นรีเวช โรงพยาบาลตำรวจเข้ามามอง ๆ สักครู่ ท่านจึงบอกว่า "มะเร็งมดลูกแน่นอนตัดหมดเลยนะ ไม่ต้องเหลือรังไข่ไว้เลย และตัดเอาเยื่อบุลำไส้บางส่วนตรวจไปด้วย เพียงดูการกระจายของมะเร็ง แต่เออ! ลองตัดชิ้นเนื้อบางส่วน ส่งไปห้องพยาธิวิทยาดูก่อนดีไหม เพื่อยืนยันการวินิจฉัยของเรา" ข้าพเจ้าทำตามคำแนะนำ ตัดชิ้นเนื้อของเนื้องอกมดลูกบางส่วนส่งไปตรวจ พร้อมกับบอกพยาบาลที่นำชิ้นเนื้อไปส่งว่า "ขอผลด่วนนะครับ" ผลที่ว่านี้ คือ ผลการตรวจทางพยาธิวิทยา ไม่รอช้าข้าพเจ้าทำการตัดมดลูกออกพร้อมกับเนื้องอกไปเรื่อย ๆ ขณะที่รอผลชิ้นเนื้อตอนนั้น ข้าพเจ้าเหลือรังไข่ด้านซ้ายไว้ข้างหนึ่ง เผื่อว่าจะมีปาฏิหาริย์ คือ ผลการตรวจทางพยาธิวิทยา ไม่เป็นมะเร็งอย่างที่พวกเราเข้าใจกัน ข้าพเจ้าใช้เวลาผ่าตัดเอามดลูกพร้อมกับรังไข่ด้านขวาและเยื่อบุลำไส้ออก ประมาณ 1 ชั่วโมงครึ่ง และรอว่า หากผลชิ้นเนื้อที่ส่งไปตรวจเป็นมะเร็ง ก็จดตัดรังไข่ด้านซ้ายไปด้วย สักครู่หนึ่งพยาธิโทรศัพท์กลับมาบอกเองว่า "เป็นเนื้องอกมดลูก (MYOMA) ธรรมดา เพียงแต่มีลักษณะเซลล์บวมน้ำไปหน่อย" "โชคดีเป็นของคนไข้ รังไข่ที่เหลือไว้ในตอนแรก ไม่ต้องตัดออกไปด้วย" ข้าพเจ้าพูดอธิบายต่อ "แต่อย่าไปวางใจมากนัก ชิ้นเนื้อที่ส่งไปตรวจเป็นเพียงส่วนน้อยของเนื้องอกเท่านั้น เพราะหน้าตาเนื้องอกหน้าเกลียดมาก ลักษณะคล้ายกับมะเร็งเลย คงต้องรอผลทางพยาธิวิทยาในขั้นสุดท้ายอีกที แล้วจึงค่อยสบายใจว่า ไม่ใช่มะเร็ง" "คนไข้รายนี้ตลกดี" ข้าพเจ้าสรุปตอนท้าย "เหตุการณ์พลิกกลับไปกลับมา ตอนแรกคิดว่าเป็นเนื้องอกรังไข่ พอผ่าตัดเปิดหน้าท้องลงไป กลายเป็นเนื้องอกมดลูก พอยกมดลูกขึ้นมาเหนือหน้าท้องก็ต้องตกใจและคิดว่าผ่าตัดผิด เพราะมดลูกโตและนุ่มมากเหมือนกับของสตรีตั้งครรภ์ พอเลาะเอาเนื้องอกออกมาก็คิดว่า เป็นมะเร็ง แต่ผลชิ้นเนื้อกลับเป็นเนื้องอกมดลูกธรรมดา ไม่รู้ว่าอาทิตย์หน้าผลชิ้นเนื้อจริง ๆ จะพลิกกลับมาเป็นมะเร็งอีกหรือเปล่า ถ้าเป็นมะเร็งละก็ มะเร็งมดลูกชนิดนี้การพยากรณ์โรคจะไม่ดี แต่คิดในทางที่ดีไว้ก่อนดีกว่า ขออย่าให้เป็นมะเร็งเลย" ก่อนออกจากห้องผ่าตัด ข้าพเจ้าได้ขอให้ช่างภาพของโรงพยาบาลถ่ายรูปเนื้องอกมดลูก ที่ตัดออกมาไว้เพื่อการศึกษาด้วย ข้าพเจ้าได้ไปเยี่ยมคนไข้ทุกวัน และบอกคนไข้กับสามีว่า "เป็นเนื้องอกมดลูกขนาดใหญ่มาก ตอนแรกพยายามเก็บตัวมดลูกเอาไว้ตั้งครรภ์ แต่ไม่สามารถเก็บมดลูกไว้ได้จริง ๆ ต้องตัดออกทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ได้ส่งตรวจชิ้นเนื้อระหว่างผ่าตัด ผลคือไม่เป็นมะเร็งขอให้สบายใจหากต้องการจะมีลูกของตัวเองละก็ เก็บเงินไว้เยอะ ๆ วันหลังค่อยมารักษาด้วยวิธีอุ้มบุญ" คนไข้ยิ้มน้อยยิ้มใหญ่ ด้วยความดีใจที่ไม่เป็นมะเร็ง ช่วงนี้ข้าพเจ้าเพิ่มจะสังเกตว่า เธอเป็นสตรีที่สวยงามมากคนหนึ่ง เรียกว่าสามารถส่งเข้าประกวดนางสาวไทยได้ทีเดียว สัปดาห์ถัดมา ผลชิ้นเนื้อทางพยาธิวิทยาส่งกลับมาว่า "เป็นเนื้องอกมดลูกธรรมดา" โชคดีที่ตอนแรกผ่าตัดเหลือรังไข่เอาไว้ข้างหนึ่ง ข้าพเจ้าเหลือไว้อย่างนั้นเอง เผื่อไว้ว่าจะมีปฏิหาริย์เกิดขึ้น เพราะว่าหน้าตาของเนื้องอกเหมือนกับ "มะเร็ง" มากเหลือเกิน ขนาดหัวหน้าแผนอกยังบอกเลยว่า "ตัดออกให้หมดเถอะ มะเร็งแน่นอน" สิ่งนี้ช่วยให้ข้อคิดว่า "อะไรก็ตามที่หน้าตาดุร้ายไม่ได้หมายความว่า จะเลวร้ายตามใบหน้าไปด้วย แต่หญิงสาวที่หน้าตาดี ๆ แล้วไม่มีมดลูกนี่สิ มันรู้สึกแปลก ๆ ชอบกล "

นพ.เสรี ธีรพงษ์

main