ภาวะสายตาขี้เกียจ


สวัสดีค่ะ คุณหมอ ดิฉันอยากทราบความหมายของคำว่า สายตาขี้เกียจ ว่าคืออะไร อาการเป็นอย่างไร ได้ยินในวิทยุรายการสุขภาพรายการหนึ่งพูดถึงเรื่อง ภาวะสายตาขี้เกียจ แต่มาฟังเอาตอนใกล้จบรายการแล้ว เลยจับใจความไม่ได้ จึงขอความกรุณาช่วยหาคำตอบให้ด้วยค่ะ ขอบคุณค่ะ

สุรีรัตน์

สวัสดีค่ะ คุณสุรีรัตน์ ในระยะนี้ผู้เขียนมักได้ยินผู้คนรอบข้างพูดถึง "ภาวะสายตาขี้เกียจ" อยู่เสมอ ทั้งที่ตรวจพบกับตนเอง เพื่อนร่วมงานและเกิดกับลูกหลาน แต่ก็ยังมีอีกหลายคนบอกว่าไม่เคยได้ยินคำนี้มาก่อน สำหรับผู้ที่เคยได้ยินมาบ้างแต่ก็ไม่ทราบว่าภาวะสายตาขี้เกียจนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร หมายความว่าอย่างไร และจะรักษาได้หรือไม่ กอปรกับผู้เขียนก็ประสบกับภาวะและเคยเป็นผู้ที่ได้รับการรักษาภาวะนี้ จึงขอนำมาเล่าสู่กันฟัง

ความหมายของคำว่า สายตาขี้เกียจ คือภาวะที่มีสายตาลดลง ซึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจาก ขาดสิ่งกระตุ้นที่เพียงพอในช่วงที่มีการพัฒนาของสายตา พบภาวะนี้ประมาณร้อยละ 2 ซึ่งพบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ แต่ด้วยเหตุที่ว่าตั้งแต่ทารกคลอดออกมาก็จะได้รับการกระตุ้นการมองเห็นด้วยแสงหรือภาพให้พัฒนามากขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งอายุ 6-9 ปี ในช่วงอายุต่อมาจะมีการพัฒนาไม่มากนัก ดังนั้นถ้าสามารถตรวจพบความผิดปกติได้ตั้งแต่ช่วงอายุ 10 ปีแรก และได้รับการแก้ไขจะทำให้การรักษาได้ผลดีมากขึ้น เพราะจากการศึกษาพบว่ายิ่งให้การรักษาในผู้ป่วยอายุน้อยเท่าใด ผลการรักษายิ่งประสบความสำเร็จมากขึ้นเท่านั้น

สายตาขี้เกียจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น
  • ผู้ป่วยที่มีตาเข ทำให้ใช้ตาข้างเดียวในการมอง ดังนั้นตาอีกข้างหนึ่งจึงไม่ได้รับการกระตุ้นอย่างเพียงพอ ในกลุ่มนี้มักจะเป็นสายตาขี้เกียจในข้างที่ไม่ได้มอง
  • ผู้ป่วยที่มีสายตาผิดปกติมากๆ อาจจะสายตาสั้น ยาว หรือเอียงมากทั้งสองข้างก็ได้ ทำให้ภาพที่ปรากฏถึงแม้จะเห็นสองตาแต่ไม่ชัดพอที่จะกระตุ้นการพัฒนาได้อย่างเต็มที่ ในกลุ่มนี้อาจเป็นสายตาขี้เกียจได้ทั้งสองข้าง
  • ผู้ป่วยที่มีสายตาสองข้างแตกต่างกันมาก ทำให้ตาข้างที่สายตาผิดปกติมากเห็นภาพมัวลง จนเกิดสายตาขี้เกียจได้
  • ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของตา ทำให้ภาพหรือแสงไปกระตุ้นได้ไม่เต็มที่ เช่น ผู้ป่วยเด็กที่เป็นต้อกระจก
ดังที่เรียนให้ทราบแล้วว่าการตรวจพบความผิดปกติได้เร็วเท่าใด ผลการรักษาก็ยิ่งดีมากขึ้นเท่านั้น ดังนั้น ผู้ที่อยู่ใกล้ชิดเด็กควรจะสังเกตหรือตรวจสภาพสายตาเด็กตั้งแต่อายุ 3 เดือนขึ้นไป
เด็กอายุ 3 เดือน : โดยทั่วไปควรจะจ้องภาพและเคลื่อนไหวตามวัตถุได้

เด็กอายุน้อยกว่า 3 ขวบครึ่ง : ตรวจโดยการใช้ไฟฉายส่องหน้าเด็กในระยะ 1 ฟุต โดยปกติแสงไฟจะตกกระทบกระจกตาเป็นแสงสะท้อนทั้งสองตาบริเวณตรงกลาง ถ้าข้างใดข้างหนึ่งตกไม่ตรงกลาง แสดงว่าเด็กมีภาวะตาเข ควรพาไปพบแพทย์ แต่ถ้าตกตรงกลางแล้วลองปิดตาทีละข้างให้เด็กมองตามไฟ ถ้ายังคงตกตรงกลางตลอดถือว่าปกติ แต่ถ้าปิดตาแล้วเด็กพยายามมองลอดออกมาหรือไม่ยอมให้ตรวจ ให้สงสัยว่าตาข้างที่เปิดเด็กอาจจะมองไม่ชัด ควรจะได้รับการตรวจจากแพทย์เช่นกัน

เด็กอายุตั้งแต่ 3 ขวบครึ่งขึ้นไป : มักจะยอมอ่านแผ่นวัดสายตาแล้ว ซึ่งอาจจะเป็นรูปภาพ ตัวอักษรหรือตัวเลขโดยทั่วไปจะมีในโรงเรียนหรือโรงพยาบาล
เนื่องจากภาวะสายตาขี้เกียจเกิดจากการมองเห็นภาพไม่ชัดเจน ดังนั้นการรักษาจึงต้องทำให้ผู้ป่วยเห็นได้ชัดเจนก่อน เช่น ถ้าผู้ป่วยมีต้อกระจก ก็ต้องผ่าตัดแก้ไขเรื่องต้อกระจกก่อน หรือถ้าผู้ป่วยมีสายตาผิดปกติก็ต้องแก้ไขด้วยแว่น หรือคอนแทคเลนส์เสียก่อน หลังจากนั้นจึงปิดการมองเห็นของตาข้างที่ดี ให้ผู้ป่วยใช้สายตาข้างที่มีปัญหา เพื่อที่จะกระตุ้นให้ผู้ป่วยใช้สายตาข้างนี้ โดยอาจจะฝึกการใช้สายตาวันละ 2-3 ชั่วโมงหรือทั้งวันก็ได้ ขึ้นอยู่กับอายุ การมองเห็น และภาวะของผู้ป่วย ควรฝึกไปเรื่อยๆ จนกว่าการมองเห็นจะเป็นปกติหรือดีขึ้น ซึ่งแต่ก่อนเชื่อกันว่าการรักษาจะได้ผลเฉพาะแต่ในเด็กเล็กเท่านั้น ยิ่งถ้าสามารถพบปัญหา และแก้ไขได้ก่อนอายุ 2 ขวบ จะมีโอกาสหายเป็นปกติมากที่สุด

ปัจจุบันมีการศึกษาพบว่าภาวะสายตาขี้เกียจสามารถรักษาได้ผลในทุกวัย ขึ้นอยู่กับว่าเป็นมานานเท่าใด ซึ่งพบว่ายิ่งเป็นมานานระยะเวลาในการรักษาก็จะยิ่งยาวขึ้นและผลในการรักษาก็ไม่ดีเท่ากับที่ตรวจพบตั้งแต่เด็ก ในขั้นตอนการฝึกใช้สายตานี้จำเป็นต้องได้รับคำแนะนำและดูแลจากจักษุแพทย์ เนื่องจากถ้าปฏิบัติไม่ถูกต้องอาจเกิดผลเสียต่อตาข้างที่ดีได้

เมื่อได้ทราบอย่างนี้แล้วหวังว่าท่านคงจะหันมาให้ความสนใจกับสายตาของท่านและบุตรหลานเสียตั้งแต่วันนี้นะคะ

วิทยากรเบาหวาน
โรงพยาบาลเทพธารินทร์


(update 5 กันยายน 2003)
[ ที่มา... กรุงเทพวันอาทิตย์  ปีที่ 16 ฉบับที่ 5539 (368) วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2546 ]


[ BACK TO LIST]

main พบแพทย์ คอมพิวเตอร์ เรื่องบ้าน เรื่องรถ เรื่องกฏหมาย เรื่องของผู้บริโภค เรื่องเบาๆ คลายเครียด

มีปัญหาสุขภาพ ที่นี่มีคำตอบ ห้องสมุด E-LIB
Best view with [IE3.02][NETSCAPE 4.05][OPERA 3.21] resolution 800x600