หลากมุมมองของสาหร่าย สไปรูลิน่า


รู้จักกับสาหร่าย
ก่อนที่จะรู้จักกับสาหร่ายในประเด็นอื่นๆ ที่กำลังอยู่ในกระแสบความสนใจของผู้บริโภคนั้น ลองมาดูภาพทางด้านซ้ายมือกันสักหน่อย...

ภาพเหล่านี้ไม่ใช่มนุษย์ต่างดาวที่มาเยือนโลก แต่เป็นหน้าตาของพืชที่เรียกว่า “สาหร่าย” เชื่อมั้ยว่า สาหร่ายสามารถบ่งบอกบุคลิกและนิสัยใจคอได้ ...ลองเลือกภาพสาหร่ายที่คุณประทับใจสักภาพดูซิ แล้วคุณจะพบว่า “สาหร่าย...ถอดรหัสใจคุณได้จริงๆ”

(1) สาหร่าย Ellerbeckia เป็นสาหร่ายกลุ่มไดอะตอมที่มีทรงกลม มีสมมาตรตามแนวรัศมี มีลวดลายแบบฝาที่สวยงาม เซลล์ของ Ellerbeckia จะต่อกันเป็นเส้นสายยาว สามารถพบได้ทั้งในน้ำจืด และในทะเล (2) สาหร่าย Sheshukovis เป็นสาหร่ายกลุ่มไดอะตอมที่มีรูปทรง เรขาคณิตเป็นสามเหลี่ยม และมีเส้นสายซิกแซกสวยงาม สามารถพบได้ในทะเลเท่านั้น (3) สาหร่าย Pediastrum เป็นสาหร่ายสีเขียว ที่ถือว่าเป็นราชินีแห่งท้องน้ำ มีรูปร่างคล้ายมงกุฎ สามารถพบได้ตาม แหล่งน้ำจืดทั่วไปที่มีคุณภาพปานกลาง (4) สาหร่าย Micrasterias อยู่ในกลุ่มสาหร่าย เดสมิดส์ที่มีรูปร่างสมมาตร และแบ่งเป็น 2 ส่วนที่เหมือนกัน มีร่องเว้าลึก ทำให้มองเห็นเป็นแฉกคล้ายรัศมี พบได้ในน้ำที่สะอาด ตามต้นน้ำลำธารและแหล่งน้ำที่ไม่ถูกรบกวนจากชุมชน
(5) สาหร่าย Spirulina เป็นสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงินที่มีคุณค่ามหาศาล มีโปรตีนสูง สามารถเพาะเลี้ยงได้ง่าย มีรูปร่างเป็นเกลียวเลย ได้เชื่อว่า "สาหร่ายเกลียวทอง" (6) สาหร่าย Hydrodictyon เป็นสาหร่ายสีเขียวที่มีรูปร่างสวยงาม สานกันเป็นตาข่ายจึงมีชื่อเรียกว่า "ตาข่ายน้ำ" พบได้ไม่บ่อยนักตามแหล่งน้ำ มักพบตามลำธารที่มีกระแสน้ำไหลเอื่อยๆ และมีคุณภาพน้ำดี (7) สาหร่าย Closterium เป็นสาหร่ายเซลล์เดียวรูปร่างเรียวยาว คล้ายพระจันทร์เสี้ยว หัวท้ายแหลม อยู่ในกลุ่ม เดสมิดส์ สามารถสืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยและไม่อาศัยเพศ (8) สาหร่าย Ceratium เป็นสาหร่ายในกลุ่มไดโนแฟลกเจลเลต มีแผ่นห่อหุ้มเซลล์ไว้ รูปร่างแปลกตา คล้ายหอคอย สามารถพบได้ทั้งในทะเลและน้ำจืด
(9) สาหร่าย Kiltonia เป็นสาหร่ายที่มีรูปร่างแปลกประหลาด มหัศจรรย์เลยก็ว่าได้ เหมือนกับสิ่งมีชีวิตที่มาจากต่างดาว แต่ความจริงแล้วเป็นไดอะตอมที่พบได้เฉพาะที่เป็นซากฟอสซิล เท่านั้นซึ่งพบในทะเลที่ประเทศนิวซีแลนด์

ข้อมูลจาก : ห้องปฏิบัติการวิจัยสาหร่ายประยุกต์ ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ผลการถอดรหัสใจ >>>


สาหร่ายมหัศจรรย์...เจ้าปัญหา !

เริ่มจากการแนะนำตัวให้รู้จักหน้าตาสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่า “สาหร่าย” กันไปบ้างแล้ว หลายคนคงคุ้นเคยกับสาหร่ายตู้ปลา สาหร่ายตามบ่อน้ำ แต่อีกหลายคนอาจนึกถึงสาหร่ายดำใต้ทะเลลึก (ตามคำโฆษณาของแชมพูยี่ห้อหนึ่ง)

และยิ่งทุกวันนี้ ที่ชื่อของสาหร่ายสายพันธุ์หนึ่งกำลังฮ์อฮาในเรื่องคุณค่าความมหัศจรรย์ที่มนุษย์ได้ค้นพบ จากสาหร่ายที่เคยคุ้นเคยในครัวเรือน จึงกลายมาเป็นพืชมหัศจรรย์ ซึ่งหลายฝ่ายกำลังบอกว่าเป็นความหวังของมนุษยชาติ ในฐานะของอาหารสำหรับศตวรรษหน้า สาหร่ายที่กล่าวถึงนี้ก็คือ สาหร่าย “สไปรูลิน่า” หรือที่เรียกว่าสาหร่ายเกลียวทอง ตามลักษณะรูปร่างหน้าตาของสาหร่ายชนิดนี้

..........................

เป็นข่าวกันมาระยะหนึ่ง สำหรับความขัดแย้งของฝ่ายที่สนับสนุนและฝ่ายที่คัดค้าน แต่ข่าวสารข้อมูลของสาหร่ายก็ยังได้รับการเผยแพร่อย่างต่อเนื่อง ล่าสุดสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ก็ออกมาประกาศขอความร่วมมือเจ้าของผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่ทำจากสาหร่ายสไปรูลิน่า เนื่องจากมีการโฆษณาแฝงในรูปของการแนะนำสรรพคุณของสาหร่ายสไปรูลิน่าผ่านพิธีกร หรือแขกรับเชิญชองรายการโทรทัศน์ ซึ่งก่อให้เกิดความเข้าใจผิดกับผู้บริโภค พร้อมเน้นย้ำว่า “อาหารไม่ใช่ยา ไม่สามารถรักษาโรคได้” และการโฆษณาอาหารเสริมนั้น ต้องขออนุญาตจากทางสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา เพราะ “อาหารเสริม” ถือเป็นอาหารที่มีวัตถุประสงค์พิเศษ ผลิตขึ้นเพื่อบริโภคเสริมกับอาหารหลัก ไม่สามารถรับประทานเป็นอาหารหลักได้ ฉะนั้นเรื่องสรรพคุณต่างๆ จึงต้องได้รับการพิสูจน์อย่างชัดเจน และต้องระบุส่วนประกอบทางโภชนาการในฉลากบรรจุ

เพราะโลกนี้ยังมีทั้งกลางวัน-กลางคืน มีสีขาวและสีดำ ลองทำใจให้เป็นกลาง แล้วมาทำความรู้จักกับ “สาหร่ายสไปรูลิน่า” กันเถอะ ว่าเพราะอะไร...ทำไมถึงมีการกล่าวขานถึงสาหร่ายชนิดนี้กันมาก
- อะไรอยู่ในสาหร่ายสไปรูลิน่า มีคุณสมบัติทางโภชนาการอย่างไร
- ทำไมสาหร่ายชนิดนี้จึงกลายเป็นแหล่งอาหารสำหรับศตวรรษหน้า

เปิดตำนาน สาหร่ายสไปรูลิน่า
สาหร่ายสไปรูลิน่า เป็นกลุ่มสาหร่ายที่เรียกว่า แพลงค์ตอนพืชมีมาแต่สมัยโบราณ ปรากฏตามข้อมูลอ้างอิงจากแหล่งต่างๆ ว่าพบในเมกซิโก และทวีปแอฟริกา โดยมีการระบุถึงข้อความที่ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ นิวส์ สเตทแมน ประมาณฤดูใบไม้ร่วงของปี พ.ศ.2510 ซึ่งมีเนื้อหาดังนี้

"ในป้อมลามิ ประเทศชาด ประเทศซึ่งอยู่ใจกลางทะเลทรายซาฮารา มีการขายของหวานชนิดหนึ่ง สีดำ ชาวพื้นเมืองเรียกว่า “ไดฮี” ของหวานชนิดนี้ทำจากสาหร่ายแล้วปั้นเป็นรูปเหมือนขนมปัง หญิงชาวพื้นเมืองใช้ตะกร้อสานช้อนเอาสาหร่ายซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของของหวานชนิดนี้ ขึ้นมาจากผิวน้ำในบึง”

จากข้อความนี้ ชี้ให้เห็นว่า มีการรับประทานสาหร่ายนี้กันมาเป็นระยะเวลานานแล้ว และต่อมาได้มีการตรวจสอบองค์ประกอบของสาหร่าย พบว่ามีโปรตีนสูงมาก จนเป็นการจุดประเด็นให้เกิดการค้นคว้าหาความจริงของสาหร่ายสไปรูลิน่าต่อมา นับถึงปัจจุบันเป็นระยะเวลาเกือบ 40 ปีแล้ว

จากนั้นมาก็ได้มีนักวิทยาศาสตร์ที่สนใจใคร่รู้ทำการศึกษาสาหร่ายตัวนี้ ซึ่งพบว่ามีสาหร่ายสไปรูลิน่าขึ้นอยู่ตามทะเลสาบต่างๆ อีกหลายแห่ง อาทิ ทะเลสาบชาด ทะเลสาบอะลันกัวดิ ทะเลสาบโจฮานน์ ทะเลสาบน้ำเค็มของเอธิโอเปีย ทะเลสาบเท็กซ์โกโก และตำนานก็ย้อนเล่าถอยหลังลงไปเรื่อยๆ จนถึงสมัยปี พ.ศ.2038 เล่ากันว่าเมื่อชาวสเปนเข้ายึดครองประเทศเม็กซิโก โดยยกพลพรรคเข้าปราบปรามชาวเผ่าแอชเตคส์ ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองอาศัยอยู่บนที่ราบสูงซึ่งชนเผ่านี้บริโภคสาหร่ายสไปรูลิน่าเป็นอาหาร มีการถมทะเลสาบใหญ่น้อยในพื้นที่ต่างๆ เหลือแต่ทะเลสาบเท็กซ์โกโก ซึ่งปัจจุบันเป็นแหล่งผลิตสาหร่ายเกลียวทองแห่งใหญ่ของโลก

นั่นคือ ที่มาของสาหร่ายสไปรูลิน่า และไม่ว่าที่มาของสาหร่ายสไปรูลิน่าจะเป็นไปตามหลักฐานต่างๆ ที่กล่าวมานั้นหรือไม่ แต่ในปัจจึบัน สาหร่ายสไปรูลิน่าได้กลายมาเป็นพืชที่มีมูลค่ามหาศาล และมีการเพาะเลี้ยงแพร่กระจายอยู่ทั่วไปในโลก รวมทั้งในประเทศไทย

อะไรอยู่ในสาหร่าย

แทบจะทุกแหล่งข้อมูล กล่าวอ้างตรงกันว่า สาหร่ายสไปรูลิน่านั้นมีส่วนประกอบที่มีประโยชน์อยู่ในปริมาณสูง มีโปรตีนอยู่ถึงร้อยละ 65 ไม่นับรวมส่วนประกอบอื่นๆ ประเภทวิตามินและแร่ธาตุต่างๆ

แม้กระทั่งข้อมูลจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาเผยแพร่ผ่านทางเว็บไซต์ ในส่วนที่ระบุถึง สาหร่ายเกลียวทองยังให้คำจำกัดความว่า “สาหร่ายเกลียวทอง เป็นสาหร่ายสีน้ำเงินแกมเขียว ขนาดเล็กมากจนมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น รูปทรงยาว เป็นเกลียวคล้ายสปริง อุดมด้วยโปรตีน วิตามิน และเกลือแร่ ได้แก่ วิตามินบี 1, วิตามินบี 2, วิตามิน บี3, วิตามิน บี5, วิตามิน บี6, วิตามิน บี12, อิโนซิทอล, กรดโฟลิก, ไบโอติน, แคลเซียม, แมกนีเซียม, ฟอสฟอรัส, เหล็ก, โซเดียม, โปตัสเซียม, คลอไรด์, แมงกานีส, สังกะสี” แต่ก็มีคำแนะนำตัวแดงกำกับไว้ว่า “อาหารไม่ใช่ยา โปรดอย่าหลงเชื่อการโฆษณาโอ้อวดผลิตภัณฑ์อาหาร ว่ามีสรรพคุณเป็นยารักษาโรค..”

และนั่นคือ ประเด็นที่ทางคณะกรรมการอาหารและยาให้ความสำคัญ ถึงแม้ว่าสาหร่ายสไปรูลิน่าจะมีคุณสมบัติอย่างไร ก็อยู่ในขอบเขตของคำว่า “อาหาร” ไม่ใช่ยาแต่ก็ต้องยอมรับว่าอาหารที่ดีนั้นคือ อาหารที่มีสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายอยู่ในปริมาณมาก ลองมาดูการเปรียบเทียบกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกายระหว่างสาหร่ายสไปรูลิน่าและอาหารชนิดอื่นๆ


สารอาหาร สาหร่าย
สไปรูลิน่า
(แห้ง) 		คลอเรลลา ถั่วเหลือง เนื้อวัว ไข่ ปลาทู
ปลาอินทรี 		ปริมาณ
มาตรฐาน
โปรตีน 69.5-71%40-86% 33-35%18-20%10-25%20%
กรดอะมิโน
ไอโซลิวซีน 3.3-3.9 3.9 1.8 0.93 0.67 0.83 4.2
ลิวซีน 5.9-6.5 6.01 2.70 1.7 1.08 1.28 4.8
ไลซีน 2.6-3.3 3.9 2.58 1.76 0.89 1.95 4.2
เมทไธโอนีน 1.3-2.0 0.61 0.48 0.43 0.40 0.58 2.2
ซีสตีน 0.5-0.7 0.48 0.48 0.23 0.35 0.38 4.2
เฟนนีลอะลานีน 2.6-3.3 3.00 1.98 0.86 0.65 0.61 2.8
ไทโรซีน 2.6-3.3 2.53 1.38 0.68 0.49 0.61 0
ทรีโอนีน 3.0-3.6 2.30 1.62 0.86 0.59 0.99 2.8
ทริปโตแฟน 1.0-1.6 0.59 0.55 0.25 0.20 0.30 1.4
วาลีน 4.0-4.6 3.30 1.86 1.05 0.83 1.02 4.2


ตัวอย่างวิตามินและโปรตีนในสาหร่ายสไปรูลิน่า จากงานค้นคว้าของ ดร.ดนัย ลิมปดนัย ซึ่งค้นคว้ามาจากงานศึกษาของ Herikson 1997 (1) และ Nakayama 1981 (2)

วิตามิน ปริมาณต่อ
น้ำหนักแห้ง
100 กรัม		 แร่ธาตุ ปริมาณต่อ
น้ำหนักแห้ง
10 กรัม (1)		 ปริมาณต่อ
น้ำหนักแห้ง
10 กรัม (2)
เบต้า-แคโรทีน 220,000 IU แคลเซียม 70 13.15
วิตามิน E 10 IU เหล็ก 10 5.8
วิตามิน B1 3.1 มก. ฟอสฟอรัส 80 89.42
วิตามิน B2 3.5 มก. แมกนีเซียม 40 19.15
วิตามิน B3 1.46 มก. สังกะสี 0.3 0.39
วิตามิน B6 80 ไมโครกรัม เซเลเนียม 0.01 0.004
วิตามิน B12 320 ไมโครกรัม แมงกานีส 0.5 0.25
โฟลาซิน 10 ไมโครกรัม
ไบโอติน 5 ไมโครกรัม


สารอาหารที่กล่าวมานี้ ล้วนแต่เป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย กรดอะมิโนบางอย่างร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์เองได้ แต่มีอยู่ในสาหร่ายสไปรูลิน่า เช่น ไอโซลิวซีน ลิวซีน ไลซีน เมทไธโอนีน เฟนนีลอะลานีน ทรีโอนีน ทริปโตแฟน และวาลีน แต่บางอย่างร่างกายก็สามารถสังเคราะห์ได้เอง เช่น ไทโรซีน

ในส่วนของวิตามินและแร่ธาตุนั้น เป็นวิตามินที่มีความจำเป็นต่อร่างกาย และอาจหาได้จากอาหารในชีวิตประจำวัน แต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้คุณค่าในการเป็นอาหาร ของสาหร่ายสไปรูลิน่าลดน้อยลงแต่อย่างใด พืชชนิดนี้ยังคงเปี่ยมด้วยคุณค่าอาหาร เหมือนกับที่เคยเป็นมาเมื่อครั้งสมัยโบราณ

ประเด็นที่น่าสนใจ คือ การโหมประโคมคุณประโยชน์สาหร่ายเกลียวทองนั้น มาจากเหตุผลทางธุรกิจหรือเพราะเป็นผลการวิจัยใหม่ๆ กันแน่

ข้อมูลเปรียบเทียบต่อไปนี้คงช่วยอธิบายถึงมุมมองที่แตกต่างระหว่างนักวิชาการที่สนับสนุน ในคุณค่าของสาหร่ายกับฝ่ายผู้ตรวจการณ์ที่ต้องทำหน้าที่อย่างแข็งขัน

สารอาหาร ข้อมูลจากหนังสือ
สาหร่ายมหัศจรรย์
ของ ดร.ดนัย ลิมปดนัย		 ข้อมูลจากสำนักงาน
คณะกรรมการอาหารและยา
วิตามิน อี ช่วยรักษาหัวใจและหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจ เพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ออกซิเจนภายในเซลล์ ชลอความชราและบำรุงต่อมเพศ การใช้ที่ไม่เหมาะสม คือ การใช้วิตามิน อี เพื่อชะลอความแก่ เพิ่มความรู้สึกทางเพศ ป้องกันหรือแก้ไขการเป็นหมัน รักษาโรคผิวหนัง และโรคมะเร็ง ปัจจุบันยังไม่เป็นที่ยอมรับทางการแพทย์
วิตามิน บี1 รักษาระดับน้ำตาลในเลือด ขาดวิตามินชนิดนี้จะทำให้เกิดโลหิตเป็นพิษ ขาดมากๆ อาจถึงตายได้ แบคทีเรียสามารถสังเคราะห์ได้เองในลำไส้ ปัจจุบันยังพบว่า บุคคลทั่วไปมักจะไม่เป็นโรคขาดวิตามิน บี1 นอกจากจะพบได้ในคนที่เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง และผู้ป่วยโรคเหน็บชา
วิตามิน บี6 ทำหน้าที่เกี่ยวกับการย่อยและดูดซึมโปรตีน บำรุงหัวใจ ลดอาการบวมน้ำ รักษาระดับฮอร์โมนเพศหญิง ทำหน้าที่ร่วมกับธาตุสังกะสี เพื่อลดโรคจิตเสื่อมในวัยรุ่น วิตามิน บี6 ในรูปของ ptridoxal-5-phosphate (PLP) เป็น co-enzyme ที่สำคัญต่อปฏิกิริยาทั้งหมดในเมตาบอลิส์มของกรดอะมิโน ความต้องการวิตามิน บี6 จึงสัมพันธ์กับปริมาณโปรตีนที่ได้รับ วิตามิน บี6 เป็น co-enzyme ที่จำเป็นต่อการผลิตสารสื่อประสาทหลายชนิด เช่น gamma aminobutyric acid (GABA), Dopa และ Dopamine เป็นต้น นอกจากนี้ วิตามิน บี6 ยังเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยน tryptophan เป็น niacin และมีบทบาทในการสังเคราะห์ porpyrin ซึ่งเป็นกระบวนการหนึ่งในการสร้างเม็ดเลือดแดง
ไบโอติน เป็นน้ำย่อยคาร์โบไฮเดรต และนำก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกจากร่างกาย ช่วยการดูดซึมวิตามินบีคอมเพล็กซ์ ไบโอติน หรือ vitamin H จัดเป็นวิตามินชนิดหนึ่งในกลุ่มวิตามิน บี แต่ก็ยังไม่มีข้อกำหนดเกี่ยวกับปริมาณของวิตามินที่ร่างกายต้องการในแต่ละวัน วิตามินนี้จะถูกสังเคราะห์โดยจุลินทรีย์ในลำไส้ ระดับของไบโอตินในเซรุ่ม ของคนปกติอยู่ระหว่าง 213-404 นาโนกรัม/มล. สาเหตุหนึ่งที่ร่างกายอาจขาดไบโอตินได้ก็คือ การรับประทานไข่ขาวดิบในปริมาณมากเป็นระยะเวลานานๆ ทั้งนี้เพราะในไข่ขาวมีสารที่จะทำลายไบโอติน เมื่อร่างกายเกิดอาการขาดวิตามินนี้ก็จะทำให้เกิดเป็นโรคผิวหนัง ผิวหนังมีสีเทา อ่อนเพลีย โลหิตจาง มีโคเลสเตอรอลในเลือดสูงกว่าปกติ
แคลเซียม เป็นแร่ธาตุที่มีมากอันดับหนึ่งในร่างกาย สำคัญต่อสุขภาพกระดูกและฟัน และบำรุงประสาทต่อกล้ามเนื้อ ในสาหร่ายสไปรูลิน่ามีแคลเซียมเท่าๆ กับนม ทำงานร่วมกับฟอสฟอรัส ในการสร้างและควบคุมกระดูกและฟัน ซึ่งจำเป็นสำหรับการเจริญเติบโตปกติมีความสำคัญในการควบคุม การเต้นของหัวใจ และการหดตัวของกล้ามเนื้อหลอดลม และการส่งสัญญาณของประสาท ช่วยในการขบวนการทำให้เลือดแข็งตัวตามปกติ
ฟอสฟอรัส เป็นแร่ธาตุที่มีมากเป็นอันดับสองในร่างกาย มีในเกือบทุกเซลล์ ช่วยสร้างความหนาแน่นให้กระดูกร่วมกับแคลเซียม และช่วยย่อยคาร์โบไฮเดรต วิตามินบี ไนอาซีน และไรโบฟลาวิน การกินฟอสฟอรัสจำเป็นมากอาจทำให้เกิดการไม่สมดุลในอัตราส่วนของแคลเซียม—ฟอสฟอรัส ทำให้การดูดซึมของแคลเซียมไม่ดี
แมงกานีส กระตุ้นระบบน้ำย่อยโดยทำงานร่วมกับสังกะสี ช่วยในการสื่อสารของระบบประสาท และรักษาระดับน้ำตาลในเลือด แมงกานีสเป็นธาตุที่จำเป็นในการเผาผลาญของกระดูกตามปกติ และในปฏิกิริยาของเอ็นไซม์อีกหลายชนิด พบได้ทั่วๆ ไปในอาหารจากพืชจำนวนที่พบในแหล่งอาหารจากพืช ขึ้นอยู่กับจำนวนที่มีอยู่ในดินที่ปลูก แมงกานิสส่วนใหญ่จะสูญเสียไปในระหว่างขบวนการทำอาหาร แมงกานีสถูกดูดซึมจากทางกระเพาะอาหารลำไส้ไม่ค่อยดี การกินแคลเซียมและฟอสฟอรัสเพิ่มขึ้นจะไปรบกวนการดูดซึมแมงกานีสด้วย แหล่งอาหารที่ดีที่สุดของแมงกานีส คือ ข้าวต่างๆ ผลไม้เปลือกแข็ง และผลไม้


จากตารางเปรียบเทียบดังกล่าว ชี้ให้เห็นว่า ข้อมูลบางอย่างจากทั้งสองแหล่ง มีความแตกต่างกันในบางประเด็น แต่ก็ใช่ว่าเป็นความบกพร่องของใคร หรือข้อมูลของใครผิดพลาด บิดเบือน

คำถามต่อมา คือ แล้วจะเชื่อใคร ?
คำตอบก็คือ เดินสายกลางนั่นแหละ สาหร่ายนั้นก็มีประโยชน์ในตัวเอง ข้อเท็จจริงนี้ผ่านการพิสูจน์จากนักวิจัย จากหลายห้องทดลอง ด้วยระยะเวลายาวนานกว่า 40 ปี แต่การให้ข้อมูลเรื่องการรักษาโรคได้นั้น ยังคงเป็นเรื่องที่ต้องใช้เวลาพิสูจน์และพัฒนากันอีกระยะหนึ่ง ตราบเท่าที่สาหร่ายยังมีคุณสมบัติเป็นอาหารเสริม...ไม่ใช่ยา

ปัจจัยที่ก่อเกิดความแตกต่าง
สายพันธุ์ เนื่องจากสาหร่ายสไปรูลิน่า มีมากถึง 35 สายพันธุ์ ซึ่งมีองค์ประกอบและคุณสมบัติแตกต่างกันไป การเลือกสายพันธุ์ที่ให้คุณค่าสูงมาเป็นเชื้อพันธุ์ ย่อมจะนำมาซึ่งอาหารที่ให้คุณค่ามากกว่าสายพันธุ์ที่มีคุณสมบัติด้อยกว่า

การเพาะเลี้ยง สาหร่ายสไปรูลิน่านั้นมีเทคนิคการเพาะเลี้ยงที่แตกต่างกันตามความชำนาญของผู้ผลิต สาหร่ายสไปรูลิน่ามีสายพันธุ์ที่สามารถเติบโตได้ในน้ำจืด น้ำกร่อย และน้ำเค็ม แต่ที่สำคัญ คือ น้ำที่ใช้เลี้ยงนั้นต้องบริสุทธิ์ เนื่องจากสาหร่ายจะดูดซึมสารปนเปื้อนในน้ำเข้าไปสะสมในร่างกาย

กรรมวิธีการเก็บเกี่ยวและบรรจุ การเก็บเกี่ยวและบรรจุที่แตกต่างกัน จะได้สาหร่ายที่มีคุณค่าแตกต่างกัน วิตามิน และโปรตีนบางชนิดอาจสูญเสียไปกับขั้นตอนต่างๆ กว่าจะมาถึงมือคุณในรูปของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
ปัจจัยเหล่านี้ เป็นตัวบ่งชี้ความแตกต่างของคุณภาพ ซึ่งไม่มีปัจจัยใดเลยที่ผู้บริโภคจะสามารถพิสูจน์ได้ เพราะเป็นสิ่งที่ต้องใช้การตรวจสอบในห้องแล็บ จึงจะทราบถึงสารอาหารที่มีอยู่หลังผ่านกระบวนผลิตและบรรจุ ดังนั้น ความน่าเชื่อถือของผู้ผลิตจึงมีความสำคัญอย่างมาก

สรรพคุณในการรักษาโรค

การอ้างสรรพคุณในการรักษาโรค เป็นกลยุทธ์ที่ผู้ขายอาหารเสริมไม่ว่าประเภทใด ตระกูลใด ต่างก็ใช้กันมานานแล้ว เนื่องจากจุดอ่อนของผู้ป่วยหรือแม้จะยังไม่ป่วย ก็ย่อมต้องการมีสุขภาพที่แข็งแรงสมบูรณ์ ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ โอกาสที่จะเชื่อในข้อมูลหรือบางครั้งยังไม่เชื่อแต่ก็อยากทดลองย่อมจะมีอยู่มาก... เป็นธรรมดา ฉะนั้น จึงควรทำความเข้าใจในคุณสมบัติพื้นฐานและคำนึงอยู่เสมอว่า อาหาร...ไม่ใช่ยา ไม่สามารถรักษาโรคให้หายได้

แต่ก็ต้องไม่ลืมความหมายของอาหาร (ซึ่งเป็นหลักความจริงที่พิสูจน์ได้) อาหารที่ดี ที่มีคุณค่านั้น ช่วยบำรุงร่างกายให้แข็งแรงสมบูรณ์ สามารถต้านทานโรคภัยไข้เจ็บได้ แถมถ้ามีกำลังใจที่ดี โรคภัยไข้เจ็บก็ไม่ใคร่จะถามหา หรือถ้าโรคภัยจะแวะเวียนมาบ้าง ร่างกายก็มีภูมิต้านทาน ...ไว้ต่อสู้กัน

รายงานเรื่องการหายจากโรคภัยต่างๆ ยังคงมีการนำเสนออยู่เนืองๆ ในหลายรูปแบบ อันนี้ก็คงต้องเปิดใจให้กว้าง และใช้วิจารณญาณในการรับทราบข้อมูลต่างๆ ด้วยตนเอง แต่ประเด็นหนึ่งอันเป็นที่น่าสังเกต คือ บุคคลในประเทศไทยที่ทำการศึกษาค้นคว้าเรื่อง สาหร่ายสไปรูลิน่า ทั้งด้านคุณค่าและสรรพคุณนั้น ล้วนแล้วแต่เป็นผู้ทรงคุณวุฒิในสาขาต่างๆ ทั้งของเอกชน อาจารย์ในมหาวิทยาลัย ไปจนกระทั่งโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา ก็ยังทำการศึกษาค้นคว้าในเรื่องนี้ แต่ก็จะมีประเด็นทางการศึกษาที่แตกต่างกันไป เช่น ด้านการพัฒนาเป็นอาหารสัตว์ หรือการใช้เป็นพืชบำบัดน้ำเสีย เป็นต้น

สาหร่าย อาหารสำหรับศตวรรษหน้า

ความพยายามในการค้นหาแหล่งอาหารสำหรับประชากรโลกที่เพิ่มมากขึ้นทุกขณะ เป็นชนวนในการศึกษาค้นคว้าพืชพรรณหลายชนิด รวมทั้งการคิดค้นดัดแปลงพันธุกรรม ให้ได้พืชพันธุ์ที่ให้ผลผลิตมากและเพียงพอต่อการขยายจำนวนประชากรโลก

สาหร่ายสไปรูลิน่าเอง ก็ได้รับการขยายผลจากแนวความคิดนี้เช่นกัน รศ.เยาวลักษณ์ อัมพรรัตน์ อาจารย์ประจำภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณ์ ให้ความเห็นในประเด็นนี้ว่า “เพราะสาหร่ายสไปรูลิน่า เป็นแหล่งอาหารที่ให้โปรตีนสูง เพาะเลี้ยงง่าย เจริญเติบโตเร็ว และเก็บเกี่ยวง่าย เราสามารถเพาะเลี้ยงสาหร่ายสไปรูลิน่า แม้ในสถานที่เล็กๆ สาหร่ายก็จะขยายพันธุ์อย่างรวดเร็ว ในระยะเวลาไม่นานก็จะสามารถเก็บเกี่ยวได้ นั่นคงเป็นเหตุผลของความคาดหมาย ในการเป็นอาหารสำหรับยุคหน้า”

เมื่อมองในมุมนี้ จะเห็นถึงความเป็นไปได้สูงในการที่สาหร่ายสไปรูลิน่า จะถูกจัดการอย่างเหมาะสมในฐานะอาหารเสริม โปรตีนให้กับกลุ่มคนที่ขาดแคลน ลองนึกภาพถึงผู้คนแถบเอธิโอเปียมีร่างกายสมบูรณ์ขึ้น เพราะรับประทานสาหร่ายสไปรูลิน่า ซึ่งขยายพันธุ์อย่างรวดเร็วในสถานที่เพาะเลี้ยงขนาดย่อมๆ ของประเทศ

นี่คืออีกมุมหนึ่งของ “สาหร่าย” ที่เป็นประโยชน์ แต่ในวันนี้ “สาหร่าย” ถูกกำหนดให้เป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร มีการระบุปริมาณการรับประทานต่อมื้อสำหรับผู้ที่เป็นโรคชนิดนั้น ชนิดนี้กว่า 20 โรค เปรียบประหนึ่งอาหารมหัศจรรย์ ทั้งที่ประเด็นต่างๆ นี้ยังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ ในขณะเดียวกันยอดจำหน่ายสาหร่ายก็เพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ฝ่ายสนับสนุนก็อ้างถึง “ความนิยม” ที่พุ่งสูงขึ้น ซึ่งถือเป็นบทพิสูจน์ในคุณค่า เพราะ “ถ้าไม่ดีจริง จะมีคนซื้อเพิ่มขึ้นหรือ” ในขณะที่ฝ่ายผู้ตรวจการณ์ซึ่งคัดค้านอยู่ก็มองว่า “ไม่จำเป็นต่อร่างกาย มีอาหารอื่นที่เสริมหรือทดแทนกันได้”

ความขัดแย้งคงจะอยู่ตลอด และคงเกิดกับทุกผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่เข้ามา “ดัง” ในเมืองไทย
ในฐานะผู้บริโภค จึงมีความจำเป็นที่จะต้องรู้เท่าทัน และเลือกรับในสิ่งที่ตนเองใช้วิจารณญาณตัดสิน แล้วว่ามีประโยชน์และเหมาะสมสำหรับตนมากที่สุด


(update 7 กรกฎาคม 2004)
[ ที่มา..หนังสือ นิตยสารใกล้หมอ ปีที่ 27 ฉบับที่ 3 เมษายน 2546 ]


[ BACK TO LIST]

main พบแพทย์ คอมพิวเตอร์ เรื่องบ้าน เรื่องรถ เรื่องกฏหมาย เรื่องของผู้บริโภค เรื่องเบาๆ คลายเครียด

มีปัญหาสุขภาพ ที่นี่มีคำตอบ ห้องสมุด E-LIB
Best view with [IE3.02][NETSCAPE 4.05][OPERA 3.21] resolution 800x600