เช้าวันเสาร์ที่ลานกว้างรอบโบสถ์วัดซางตาครูซ ฝั่วงธนบุรี คุณแม่น้องพลอย คุณแม่ลูกหนึ่งมือใหม่หัดขับที่มาเดินออกกำลังกาย เหลือบมาเห็นคุณหมอนั่งพักเหนื่อยหลังจากวิ่งจ๊อกกิ้ง จึงวิ่งเข้ามาทักทาย คุณหมอสวัสดีค่ะ สวัสดีครับน้องพลอย สวัสดีค่ะ คุณหมอ อากาศดีจังเลยนะคะ คุณแม่น้องพลอยสบายดีนะครับ ตัวแม่สบายดีค่ะ แต่น้องพลอยสิคะ เป็นหวัดไม่หายสักทีกลัวว่าจะเป็นไซนัสค่ะ และแล้วบทสนทนาสบายๆ แต่เข้มข้นด้วยสาระเรื่องไซนัสของคุณแม่กับคุณหมอก็เริ่มต้นขึ้น...
ไซนัสอักเสบเป็นยังไง เป็นแล้วอันตรายไหมคะ
ไซนัสเป็นโพรงอากาศอยู่รอบๆ มจมูก ปกติจะมีอยู่ด้วยกัน 4 คู่ อันที่มักเป็นปัญหาก็จะอยู่ที่บริเวณกระดูกโหนกแก้ม 2 ข้าง ปกติในเด็กเล็กโพรงอากาศนี้มักจะเจริญยังไม่เต็มที่
ไซนัสอักเสบเกิดจากการติดเชื้อไวรัสหรือเชื้อแบคทีเรีย เด็กที่ติดเชื้อไวรัส ทำให้เป็นหวัด และพบว่าโพรงอากาศจะมีการอักเสบร่วมด้วย ซึ่งจะหายไปพร้อมกับหวัด แต่ที่อักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย อันนี้สิเด็กจะเป็นหวัดไม่หายซักที คัดจมูก น้ำมูกเขียวเหลือง หรือเป็นหนอง ไอตอนกลางวัน แล้วยังมีไข้ ปวดหัว งอแง บางคนหายใจมีกลิ่นเหม็น หรือเด็กบางคนอาจดมอะไรไม่ได้กลิ่น บางคนรอบๆ กระบอกตาบวมก็มี
แล้วเป็นรุนแรงมาก ถึงขั้นเสียชีวิตมีหรือเปล่าคะ
อันนี้มีว่าไว้ในตำรานะครับ เพราะโพรงไซนัสอยู่ใกล้ตา ใกล้สมอง ทำให้ลูกตาอักเสบ เป็นฝีในสมอง มีการอักเสบของสมอง เยื่อหุ้มสมอง เป็นเหตุให้เสียชีวิต แต่ปัจจุบันพบน้อยนะครับ เพราะเรามียาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิภาพสูง มีการตรวจวินิจฉัยและการรักษาที่ดีกว่า
เด็กๆ เป็นไซนัสอักเสบกันมากไหมคะ อย่างน้องพลอยเป็นได้รึเปล่า
เด็กๆ ไม่เป็นไซนัสอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรียกันบ่อยหรอกนะครับ อย่างที่หมอว่า ไซนัสเกิดจากการติดเชื้อไวรัส เป็นหวัดธรรมดาก็เป็นได้ แต่ถ้าเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ในผู้ใหญ่ที่เป็นหวัดจะเป็นไซนัสอักเสบได้ 0.5-2% แต่ในเด็กเป็นหวัดเป็นไซนัสอักเสบเพิ่มขึ้นมาเป็น 5-13% ได้
อย่างที่ว่าเด็กมีไซนัสตั้งแต่เกิด แต่กว่าจะมีลมในโพรงไซนัสก็ต้องอายุ 3-4 ปี ไซนัสอักเสบในเด็กจึงอาจตอนอายุเท่าไหร่ก็ได้ ฉะนั้นน้องพลอยอาจจะเป็นได้
ปัจจัยอะไรเป็นตัวกระตุ้น ให้เด็กเป็นไซนัสอักเสบคะ
ไซนัสอักเสบเป็นโรคแทรกซ้อนของการเป็นหวัด เราก็ต้องลดปัจจัยส่งเสริมให้เด็กเป็นหวัดง่ายๆ ลงไปให้ได้ก่อนนะครับ
เริ่มตั้งแต่เด็กไม่ควรคลอดก่อนกำหนด คลอดออกมาน้ำหนักตัวต้องดี กินนมแม่ ไม่มีโรคประจำตัว อย่างโรคหัวใจ โรคระบบประสาท เป็นต้น และที่สำคัญถูกเลี้ยงดูมาด้วยความรัก ความอบอุ่น กินอาหารได้ดีเหมาะสม ไม่มีภาวะขาดอาหาร ไม่อยู่ในที่แออัด บ้านเรือนอากาศถ่ายเทได้ดี ไม่อยู่ในที่อากาศเป็นมลพิษ หรือมีพ่อแม่สูบบุหรี่ ที่สำคัญไม่ได้เป็นโรคภูมิแพ้ ซึ่งสิ่งเหล่านี้คุณแม่ช่วยเริ่มต้นดูแลสุขภาพลูกได้ตั้งแต่ในช่วงตั้งครรภ์เลยครับ
ไซนัสอักเสบกับจมูกเป็นภูมิแพ้ไม่ใช่โรคเดียวกันหรือคะ
ไม่ได้เป็นโรคเดียวกันนะครับ จมูกเป็นโรคภูมิแพ้นั้น เยื่อบุจมูกจะมีความไวต่อการถูกกระตุ้น การเปลี่ยนแปลงของอากาศ การติดเชื้อ ทำให้เราจาม คัน คัดจมูก น้ำมูกไหล ไอ อันนี้เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้น้ำมู
กปิดทางเข้า-ออกของรูเปิดของโพรงไซนัส ทำให้ความดันในโพรงไซนัสสูงขึ้น เกิดการติดเชื้อจนเป็นไซนัสอักเสบเฉียบพลัน ทำให้มีไข้ ไม่สบาย เด็กที่เป็นก็จะงอแง หายใจไม่ออก เป็นนานไม่หายสักที
ตรวจไซนัสอักเสบต้องเอกซเรย์ทุกครั้งหรือเปล่าคะ
ต้องอาศัยจากการซักประวัติ ตรวจร่างกายเป็นสำคัญ ไม่จำเป็นต้องเอกซเรย์ทุกครั้งหรอกครับ ถ้าเด็กเป็นหวัดเฉยๆ ไม่มีโรคอะไรแทรกซ้อน เป็นแล้วจะหายได้ใน 5-7 วัน ถ้าเป็นหวัดแบบไม่มีไข้เลยเป็นแล้วหายยาก หากมีปรวัติว่าคนในครอบครัวเป็นโรคภูมิแพ้ร่วมด้วย ก็น่าจะเป็นโรคภูมิแพ้ที่จมูก ต้องรักษาภูมิแพ้ที่จมูก ทีนี้ถ้าเด็กเป็นหวัด น้ำมูกไหลมากนานกว่า 10-14 วัน ไอมากตอนกลางวัน งอแง ไม่สบาย มีไข้ บางรายอาจมีอาการปวดหัว อันนี้ก็ควรรักษาไซนัสอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย กรณีนี้จะมีการเอกซเรย์เด็ก ซึ่งไม่ใช่เรื่องที่ทำกันง่ายๆ นะครับ เพราะบางโรงพยาบาลไม่มีเครื่องมือ
ถ้าเป็นไซนัสแล้วมีวิธีรักษายังไงคะ
คำถามนี้น่าสนใจมาก ถ้าเป็นไซนัสอักเสบก็ต้องให้ยาปฏิชีวนะประมาณ 10-14 วัน หรือจนกว่าอาการจะดีขึ้นอย่างน้อย 7 วัน ดังนั้นให้ยาแล้วต้องประเมิน 3 วัน ถ้าไม่ดีต้องเปลี่ยนยาตัวใหม่ให้เหมาะสม ยุคนี้เป็นยุคที่มียาใหม่ๆ ราคาก็แพง แถมเชื้ออาจดื้อยา ความเห็นในการรักษาไซนัสอักเสบเฉียบพลันก็เปลี่ยนไปด้วย คือเห็นว่าหมอให้ยามากเกินความจำเป็นหรือเปล่า มีการศึกษาพบว่าอาการอักเสบนี้อาจไม่ได้เกิดจากโรคติดเชื้อ เพราะส่วนใหญ่เกิดจากการแพ้มากกว่า จึงมีคำแนะนำให้รักษาอาการแพ้ด้วยยาพ่นจมูกมากกว่า เมื่อโพรงจมูกทำงานได้ดี ก็จะกลับมาทำหน้าที่กรองอากาศ ให้ความชื้น ปรับอุณหภูมิของอากาศ เป็นอากาศที่ดีเหมาะสมก่อนหายใจเข้าสู่ปอด คนไข้ก็จะรู้สึกดีขึ้น
การรักษาต้องตรวจประเมิน ติดตามการรักษา แล้วต้องตรวจดูถึงโรคอื่นๆ ที่ทำให้เป็นไซนัสอักเสบด้วย เช่น เป็นโรคที่ทำให้มีภูมิต้านทานบกพร่อง หรือมีโครงสร้างจมูกผิดปกติหรือเปล่า รวมทั้งเป็นโรคที่ไม่น่าจะเกี่ยวเลย เช่น โรคกรดไหลย้อน ซึ่งทำให้เป็นไซนัสอักเสบได้
ก่อนจากกันวันนั้นหมอย้ำกับคุณแม่ว่า ถ้าลูกเกิดเป็นไซนัสก็ควรไปตรวจตามที่หมอนัดรักษาให้ครบถ้วน และทางที่ดีที่สุดก็คือ เน้นการป้องกันเป็นสำคัญ ด้วยการดูแลสุขภาพให้แข็งแรง ใส่ใจอนามัย เช่น การล้างมือ ชวนออกกำลังกาย นอกจากจะเป็นกิจกรรมที่ดีสำหรับครอบครัวแล้ว ยังทำให้ร่างกายแข็งแรงอีกด้วย
กันไว้ก่อนแน่นอนกว่าครับ
(update 18 ธันวาคม 2008)
[ ที่มา..
นิตยสาร MODERNMOM Vol.13 No.156 October 2008 ]
|
