สรุปความได้ว่า ความพยายามที่จะจัดตั้งศาลปกครองที่รอคอยกันมานานหลายสิบปี ก็ได้บรรลุถึงจุดหมายปลายทางเสียที ความจริงตามประวัติศาสตร์การเมืองไทย พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองได้เคยเสนอเข้าสภาผู้แทนราษฎรครั้งหนึ่งในสมัย พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี เมื่อปี 2525 ได้ผ่านความเห็นชอบของสภาผู้แทนราษฎรไปแล้ว แต่เมื่อขึ้นสู่การพิจารณาของวุฒิสภาในครั้งนั้นวุฒิสภาได้แก้ไขข้อความในกฎหมายอันเป็นสาระสำคัญ ส่งกลับมาให้ผู้แทนราษฎรพิจารณาทบทวนในเดือนมีนาคม 2526 สภาผู้แทนราษฎรได้เสนอตั้งคณะกรรมาธิการร่วมเพื่อพิจารณาแก้ไข ก็เกิดเหตุกรณียุบสภาผู้แทนราษฎรในเดือนมีนาคม 2526 เสียก่อน สภาผู้แทนราษฎรในยุคนี้ คงจะกลัวประวัติศาสตร์ซ้ำรอยอีก จึงได้ให้ความเห็นชอบกับร่างกฎหมายที่วุฒิสภาแก้ไขดังกล่าวข้างต้น

ศาลปกครองที่จะจัดตั้งนี้มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีพิพาทเกี่ยวกับหน่ยวงานทางปกครอง หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐกระทำการโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย คดีพิพาทเกี่ยวกับหน่วยงานปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติ หรือปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวช้าเกินสมควร คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทำละเมิดหรือความผิดอย่างอื่นของหน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ คดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง ฯลฯ

ศาลปกครองแบ่งเป็นสองชั้น คือ ศาลปกครองสูงสุด และศาลปกครองชั้นต้น ซึ่งได้แก่ศาลปกครองกลางและศาลปกครองในภูมิภาค คณะกรรมการตุลาการศาลปกครองมีอำนาจหน้าที่คัดเลือกตุลาการในศาลปกครองสูงสุดและตุลาการในศาลปกครองชั้นต้น จากบุคคลผู้ทรงคุณวุติซึ่งมีคุณสมบัติกำหนดไว้ตามกฎหมาย แต่ในระยะเริ่มแรกเมื่อกฎหมายนี้บังคับใช้ ให้มีคณะกรรมการคัดเลือกตุลาการศาลปกครองสูงสุด ประกอบด้วยข้าราชการ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาสองคนซึ่งจะเลือกจากที่ประชุมใหญ่ของคณะกรรมการกฤษฎีกา ผู้พิพากษาศาลฎีกาสองคนซึ่งได้รับเลือกจากที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกาผู้แทนคณะกรรมการข้าราชการอัยการหนึ่งคน ผู้แทนคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนหนึ่งคน ผู้แทนคณะกรรมการสภาทนายความ ผู้แทนคณะนิติศาสตร์ในมหาวิทยาลัยแห่งรัฐสองคน ผู้แทนคณะรัฐศาสตร์ในมหาวิทยาลัยแห่งรัฐสองคน เป็นผู้ดำเนินการคัดเลือกตุลาการศาลปกครองสูงสุด และเมื่อมีคณะตุลาการศาลปกครองสูงสุดแล้ว ให้คณะกรรมการศาลปกครองสูงสุดดำเนินการคัดเลือกผู้พิพากษาศาลปกครองศาลชั้นต้น จากผู้ทรงคุณวุฒิที่กำหนดคุณสมบัติไว้ตามกฎหมาย

เราก็จะได้เห็นโฉมหน้าของศาลปกครองที่พึ่งอีกแหน่งหนึ่งของประชาชนต่อไป

รุจิระ บุนนาค

main